Categorie Toekomend

Het project van de Nederlandse Concordante Vertaling (lees hier meer) heeft alweer tientallen jaren gelopen, voordat het de afgelopen jaren in een stroomversnelling is gekomen. Doordat het project al zo lang loopt, en doordat je in de loop van de tijd voortschrijdend inzicht krijgt, was het nodig wat we al vertaald hebben na te gaan en inconsequenties recht te zetten, leestekens na te kijken, nog eens over moeilijke passages na te denken enz.

Daarnaast hebben we recentelijk na lang onderzoek ook wat wijzigingen in de Griekse grammatica doorgevoerd, dezelfde die de Amerikaanse Concordante broeders recentelijk hebben doorgevoerd. Voor de kenners: de kappa- en tweede aorist werden lang niet als volwaardige aoristen gezien, maar nu zijn we van mening dat dit onterecht was.

We hopen de revisie in de komende maanden af te ronden.

Momenteel is al de dagtekst van gemeente Eben Haezer in de NCV Bijbelstudie app te lezen, en zijn artikelen van Concordante Publicaties in de app te bestuderen, en te doorzoeken, maar eenzelfde integratie kan ook met andere websites, zoals goedbericht.nl, da-ath.nl, hetbestenieuws.nl en andere websites met goede artikelen. Bij een volgende grote update zal begonnen worden met meer dagteksten in de app aan te bieden, waarna langzaam ook meer artikelen van andere websites opgenomen zullen worden.

De Concordante Griekse Tekst is een gerestaureerde Griekse grondtekst die bijna helemaal overeenkomt met de standaard wetenschappelijke Nestle-Aland editie, maar op enkele plekken zich aansluit bij de kritiek van tegenstanders. Hoewel in de loop van de tijd in de meeste gevallen is gebleken dat de tekst zeer betrouwbaar is gerestaureerd, blijken er af en toe toch foutjes in te zitten, die nog een keer rechtgezet moeten worden. Dit resulteert waarschijnlijk tot een nieuwe Griekse grondtekst met een andere naam, al zal hij grotendeels overeenkomen met de oorspronkelijke CGT.

Ik zal hieraan beginnen nadat de andere werkzaamheden aan het NT zijn afgerond en ik ook aan de restauratie van het OT begin.

Anders dan bij het Nieuwe Testament bestaat er momenteel van het Oude Testament nog geen gerestaureerde grondtekst op basis van de betrouwbaarste handschriften. Er zijn hier meerdere redenen voor, met als belangrijkste dat er voor het Oude Testament simpelweg niet zo veel oude handschriften zijn van vlak na het ontstaan van de boeken, zodat er te weinig materiaal is om echt goed een ‘oorspronkelijke tekst’ te reconstrueren. Daarnaast lijkt het zo dat teksten voor de tijd van Jezus niet alleen werden overgeschreven, maar soms werden geüpdatet. Soms ging dat om nieuwe spelling, maar soms werd een heel boek aangepakt, volgorde van hoofdstukken veranderd en het boek uitgebreid, zoals het geval is met Jeremia – van dat boek kennen we een lange en korte versie. Daardoor krijg je hele andere – en lastigere – vragen die het restaureren van het OT moeilijker maken dan bij het NT.

Toch zal, als we een Concordante Vertaling en een interlineair bij een Hebreeuwse grondtekst willen hebben, een poging gedaan moeten worden. Dit zal een zware klus worden, maar wel één die de moeite waard is. Wel zal ik hier pas aan beginnen als het werk aan het NT af is.

We hebben in de NCV Bijbelstudie App al langer een interlineair bij de Griekse tekst, die gebruikers in staat stelt nog nauwkeuriger te zien wat er in de grondtekst gebeurt, ook zij die geen Grieks kennen. Voor het Oude Testament ontbreekt zo’n interlineair nog.

Anders dan bij het Nieuwe Testament bestaat er momenteel van het Oude Testament nog geen gerestaureerde grondtekst op basis van de betrouwbaarste handschriften. Er zijn hier meerdere redenen voor, met als belangrijkste dat er voor het Oude Testament simpelweg niet zo veel oude grondteksten zijn van vlak na het ontstaan van de boeken, zodat er te weinig materiaal is om echt goed een ‘oorspronkelijke tekst’ te reconstrueren. Daarom zijn Bijbelvertalingen nu vaak grotendeels gebaseerd op een compleet (en toch redelijk betrouwbaar) handschrift uit de 11e eeuw: de Codex Leningradensis.

Mijn plan is dat interlineair in twee stappen toe te voegen. Een poging om toch zo goed en zo kwaad als het gaat een grondtekst voor het Oude Testament te reconstrueren zal een enorme opgave worden, en misschien nog wel lang, misschien zelfs wel enkele jaren in beslag nemen. Daarom, en omdat in de meeste gevallen de Codex Leningradensis de meest betrouwbare tekst blijkt te hebben, maak ik allereerst een interlineair van bij die codex, zodat gebruikers in de meeste gevallen gewoon al naar de grondtekst kunnen kijken. Tot een gerestaureerde Hebreeuwse grondtekst gemaakt is, is dat al een heel goed hulpmiddel.

De NCV is een betrouwbare vertaling dicht bij de grondtekst. Nadeel van zulke vertalingen is dat ze lastiger zijn. Moeilijke uitdrukkingen worden niet weggepoetst, en culturele verschillen niet uitgelegd. Ja, dit haalt interpretatie weg en brengt je dichter bij de grondtekst, maar heeft de gewone Bijbelstudent genoeg kennis om die interpretatie zelf te doen? Zelf erachter te komen wat de moeilijke uitdrukkingen betekenen of culturele verschillen zijn? Als je dichter bij de grondtekst zit, maar daardoor informatie mist en verkeerde conclusies maakt ben je niet veel opgeschoten.

De oplossing van dit probleem? De interpretatie en uitleg van culturele verschillen, moeilijke uitdrukkingen en meer niet weglaten, ook niet in de vertaling stoppen, maar als notities erbij aanbieden. Dan vang je twee vliegen in één klap: en je hebt de betrouwbare consequente vertaling, en je hebt notities die de lezer helpt de kloof te overbruggen tussen de tekst en het nu.

Na het maken van een proeve van NCV van het NT, tegelijk met het maken van een Nederlands lexicon bij de vertaling, wil ik de notities erbij opstellen.

Na het afronden van de proeve van vertaling van het Nieuwe Testament wil ik graag een Nederlands lexicon maken, waarin niet alleen alle voorkomens van een bepaald Grieks woord te vinden zijn, maar ook hoe ze vertaald zijn op die plekken, en waarom er soms is gekozen om van het trefwoord af te wijken. Zo heeft de gebruiker alle informatie en mogelijkheden om woordstudie te doen en een uitleg voor de afwijkingen.

Het is al enige tijd de wens van gebruikers van de NCV Bijbelstudie App dat er bekende Bijbelvertalingen aan de App worden toegevoegd, zodat zij die naast de NCV kunnen gebruiken. Dit is minder eenvoudig dan het klinkt. Daarvoor moeten licenties met de uitgevers worden afgesloten en om de kosten voor de licenties te dekken, moet het mogelijk gemaakt worden om betaalde modules in de app te kunnen aanschaffen. Om dit goed mogelijk te maken moet de hele app herschreven worden.

Hier ben ik van plan aan te beginnen na het afronden van de proeve van vertaling van het hele Nieuwe Testament.

Aan het begin van 2019, het jaar dat we met de lancering van de website https://www.concordante-publicaties.nl hebben uitgeroepen tot ‘Het jaar van de Nederlandse Concordante Vertaling’, hebben we tot doel gesteld om eind 2019 begin 2020 een proeve van vertaling van het hele NT te maken. Dan kan iedereen het hele Nieuwe Testament in een betrouwbare concordante vertaling lezen en bestuderen.

Ik zal van alle boeken een eerste versie maken, die door andere leden van het vertaalteam nagekeken kunnen worden.